Duurzaamheid is relatief (al zou je willen van niet)

In Europa twijfelt men of een vliegtuig een groene investering kan zijn. Eerder was er al veel kritiek omdat gas en kernenergie (onder voorwaarden en in elk geval tijdelijk) als duurzame investering werden bestempeld. En ook nu is de kritiek voorspelbaar.

Hoewel ik ook met argwaan naar deze toevoegingen kijk, begrijp ik aan de andere kant de complexiteit van de transities die moeten plaatsvinden.

Laat ik beginnen met zeggen dat we te lang hebben weggekeken en klimaatverandering veel te laat serieus hebben genomen. Daarmee hebben milieubewegingen een punt en het zal lastig zijn om hun Calimero-gevoel opzij te zetten naarmate dat aan het veranderen is. Dat ervaar ik zelf ook.

Maar dan rationeel. Stel nu dat veel mensen toch wel blijven vliegen, ook al wordt het duurder. En stel nu dat goede alternatieven nog even uitblijven. Dan loont het om te investeren in schonere vliegtuigen en zo de uitstoot omlaag te brengen. Met gas en kernenergie net zo: het zijn energiebronnen die minder CO2 uitstoten dan kolen, dus kunnen ze een rol spelen in de energietransitie. Kortom: duurzaamheid is relatief, en dat maakt het ingewikkeld. Ook hier is het risico dat we simpele frames gebruiken die het goed doen, in plaats van de complexiteit te onderkennen en genuanceerde opvattingen te vertolken. Daarmee gaan veel milieuorganisaties te kort door de bocht en is tegelijk de waarschuwing voor greenwashing terecht.

Daarom zijn er adaptieve langetermijnvisies nodig die voorspellen hoe transities zullen verlopen, en aangeven welke ontwikkelingen daarbij passen en welke niet. Zonder daarmee aan snelheid of wendbaarheid in te leveren. Een haast onmogelijke opgave, die we onszélf op de hals hebben gehaald, maar waarmee we nog steeds kans hebben om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.

Laatst vroeg Marjan Minnesma van Urgenda zich in een opiniestuk in het Financieel Dagblad af waar de wekelijkse persconferentie over het klimaat blijft. Bij die vraag sluit ik me graag aan. Alleen op grond van een eerlijk verhaal, met urgentie gebracht, met aandacht voor de complexiteit van de ontwikkelingen die we moeten doormaken, kunnen we ons verenigen en klimaatverandering een halt toeroepen.