De fiets is niets

Na een tip luisterde ik een aflevering van de Engelstalige podcast 99% invisible met als Nederlandstalige titel De fiets is niets. De podcast gaat over doordacht ontwerp dat onze wereld vormgeeft, terwijl we er nauwelijks bij stilstaan. Deze aflevering beschrijft hoe fietsen en goede fietsinfrastructuur in Nederland gemeengoed zijn geworden, zonder dat dit vanzelfsprekend was.

De verhaallijn volgt grotendeels die van de film Together we cycle, maar met een paar aanvullingen die ik interessant vind.

1. Omdat de podcast Amerikaans is, wordt onze geschiedenis door buitenlandse ogen bekeken. Het enthousiasme over onze fietspaden en de sleutelmomenten in de geschiedenis ervan is hoorbaar!
   
2. Het werd mij nog eens extra duidelijk hoe de fiets door de provo’s werd gebruikt als symbool voor traagheid en bescheidenheid, tegenover de snelheid en het kapitalisme waar de auto voor stond.
   
3. Fietsprofessor Marco te Brömmelstroet uit zijn teleurstelling over het feit dat Nederland niet het fietsutopia is geworden dat het had kunnen zijn en auto’s niet helemáál uit steden zijn verbannen. Die kans hadden we volgens hem, maar we namen genoegen met coexistence. Nu blijft het percentage ritten op de fiets al 20 tot 25 jaar lang steken op 27%. Intussen kijken we toe hoe het momentum dat wij zijn verloren in steden als Barcelona en Parijs ontstaat en daar leidt tot radicale keuzes voor de fiets die we hier niet snel meer zullen zien. De podcastmakers hebben in al hun enthousiasme over Nederland moeite om te begrijpen wat hij bedoelt, maar ik voel wel een beetje met hem mee.
   
4. De podcast eindigt de laatste 10 minuten met het verhaal dat Nederlanders jarenlang in interactie met Duitsers ‘grapten’: “eerst mijn fiets terug.” In de Tweede Wereldoorlog werden naar schatting 2 van de 4 miljoen fietsen geconfisqueerd door de Duitsers. Wat mij opvalt is hoe onbedaarlijk er door de podcastmakers wordt gelachen om dit verhaal, zeker omdat het intussen gaat om ‘de fiets van mijn opa’, terwijl ik me ontzettend ongemakkelijk voelde toen de grap vrij recent nog in mijn bijzijn werd gemaakt. Hun korte analyse ervan lijkt me trouwens best raak. Ze stellen dat de grap ons hielp om na de verdeeldheid die er was binnen Nederland (het verzet versus NSB’ers) elkaar weer te vinden in een gezamenlijke reactie, en om onszelf houding te geven tegenover de Duitsers die we na de oorlog weer tegenkwamen.